Ngợp giữa thị trường sữa với quá nhiều chủng loại và nhãn hàng, các mẹ không biết “trẻ sơ sinh nên uống sữa gì?”. Bài viết dưới đây là những thông tin hữu ích nhất về sữa mẹ hay chọn cho trẻ sơ sinh
Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ
Cho con bú sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu là một khâu quan trọng trong chăm sóc sức khỏe của trẻ sơ sinh. Ở nhiều nước trên thế giới ngay cả những nước đang phát triển phong trào cung cấp sữa mẹ cho con đang có khuynh hướng giảm đi do ảnh hưởng của cộng nghiệp hóa đô thị, các thức ăn nhân tạo được quảng cáo rộng rãi trên thị trường nên đã xem nhẹ việc cho con bú sữa mẹ.
Tổ chức Y tế thế giới đặc biệt quan tâm đến vấn đề này vì nó ảnh hưởng đến sức khỏe của bà mẹ và trẻ em. Nếu không thực hiện được chương trình nuôi con bằng sữa mẹ thì trẻ dễ bị suy dinh dưỡng và mắc nhiều các bệnh lý khác.
Ở nước ta nuôi trẻ sơ sinh từ sữa mẹ là phong tục tập quán cổ truyền. Đa số các bà mẹ nuôi con bằng chính sữa của mình và thực tế đã mang lại nhiều lợi ích cho bà mẹ và đứa trẻ.
- Sữa mẹ là thức ăn hoàn thiện cho trẻ từ lúc mới sanh cho đến 6 tháng tuổi. Bú sữa mẹ bảo vệ sức khỏe của mẹ và con bằng những cách khác nhau có lợi cho cả gia đình về tình cảm, kinh tế.
- Sữa mẹ có đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết và thành phần cân đối giúp trẻ mau lớn. Sữa mẹ bài tiết trong tuần lễ đầu sau sanh gọi là sữa non.
- Trẻ không bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu tăng nguy cơ tử vong 14 lần, bú sữa mẹ một phần tăng 3-4 lần.
- Trẻ 12-23 tháng tuổi không bú sữa mẹ tăng nguy cơ tử vong 2 lần
- Bú sữa mẹ giảm tỉ lệ đái tháo đường tip 2, giảm tỉ lệ thừa cân béo phì 13%
- Bú sữa mẹ có thể giảm 19% ung thư máu ở trẻ em
- Trẻ bú sữa mẹ có chỉ số thông minh cao hơn trẻ không bú sữa mẹ
- Trẻ bú sữa mẹ giảm nguy cơ răng mọc lệch 66%
- Phụ nữ cho con bú sữa mẹ cũng giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng
- Ước tính bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu có thể phòng ngừa được 823.000 tử vong trẻ dưới 5 tuổi và 20.000 ca tử vong do ung thư vú
- Tại Việt Nam 1 USD đầu tư vào thúc đẩy cho con bú sữa mẹ thì thu về 2.39 USD lợi ích
Đến đây mẹ đã biết trẻ sơ sinh nên uống sữa gì rồi phải không nào?
Lượng sữa mẹ cho trẻ sơ sinh
– Sữa mẹ có đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết và thành phần cân đối giúp trẻ mau lớn. Sữa mẹ bài tiết trong tuần lễ đầu sau sanh gọi là sữa non.
– Sữa non chứa nhiều năng lượng, protein và vitamin A đồng thời có nhiều chất kháng khuẩn giúp tăng cường hệ thống miễn dịch cho trẻ. Trong những ngày đầu, lượng sữa non tuy tiết ra ít nhưng chất lượng cao thỏa mãn nhu cầu của trẻ mới sanh.
– Đến 6 tháng đầu trung bình mỗi ngày bà mẹ có thể tiết ra 600 – 800ml sữa. 6 tháng sau trung bình 400 – 600ml sữa.
– Đến năm thứ 2 trung bình 200 – 400ml sữa.
– 1 lít sữa mẹ cung cấp trung bình 700Kcalo – protein tuy ít hơn sữa bò nhưng có đầy đủ các chất cần thiết và dễ tiêu hóa.
– Lipid của sữa mẹ có nhiều acid béo không no nên dễ hấp thu
– Sữa mẹ có nhiều đường lactoza, 1 số lactoza khi vào cơ thể trẻ chuyển hóa thành acid lactic giúp cho sự hấp thu lên Ca++ và các muối khoáng khác.
– Muối khoáng , Ca++ , Fe tuy ít trong sữa mẹ nhưng dễ hấp thu nên trẻ bú mẹ ít bị còi xương, thiếu máu.
– Sữa mẹ có nhiều vitamin A giúp trẻ đề phòng bệnh khô mắt do thiếu vitamin A
So sánh thành phần sữa mẹ và các loại sữa khác.
- Chất đạm:
– Hàm lượng protein sữa động vật cao hơn trong sữa mẹ, thận của trẻ còn non nớt khó đào thải những chất thừa từ prôtein sữa động vật.
– Trong sữa mẹ, thành phần Casein là phần sẽ đóng ván khó tiêu trong dạ dày trẻ, ít hơn so với sữa động vật do đó dễ tiêu hóa.
– Trong sữa mẹ còn có những protein kháng khuẩn giúp trẻ chống lại tình trạng nhiễm trùng.
– Sữa động vật còn có thể chứa những protein lạ so với cơ thể người nên cơ thể trẻ có thể không dung nạp được.
- Chất béo:
– Hàm lượng chất béo trong sữa động vật và sữa mẹ tương đương nhau. Tuy nhiên trong sữa mẹ có chứa những acid béo cần thiết cho sự phát triển của não, mắt và sự bền vững của mạch máu mà sữa động vật không có được.
– Sữa cuối có chứa nhiều acid béo hơn sữa đầu do đó nên cho trẻ bú cho đến khi thỏa mãn nhu cầu của trẻ để nhận được nhiều chất béo từ sữa cuối.
- Chất đường:
– Sữa mẹ chứa nhiều lactose hơn so với sữa động vật , bảo đảm nguồn năng lượng cho các loại tế bào kể cả tế bào và tế bào thần kinh.
- Vitamin:
– Sữa mẹ có ít vitamin nhóm B hơn sữa động vật.
– Sữa mẹ có nhiều vitamin A và vitamin C hơn sữa động vật.
- Chất sắt:
– Sắt đóng vai trò quan trọng để phòng chống thiếu máu.
– Chỉ có 10% sắt trong sữa động vật được hấp thu trong khi có đến 50% sắt từ sữa mẹ được hấp thu
Cách cho trẻ bú mẹ
Sau khi sanh 30 phút nếu mẹ ổn định nên cho con bú, bú càng sớm càng tốt vì kích thích sự bài tiết sữa tận hưởng được lượng sữa non để nhanh chóng diệt vi khuẩn có trong dịch hít vào khi bé qua âm đạo mẹ và nhanh chóng đưa xuống ruột theo phân xu ra ngoài sớm.
Số lần cho bú tùy theo yêu cầu của bé, không nhất thiết theo đúng giờ. Nếu mẹ ít sữa thì tăng số lần bú mẹ. Nếu mẹ nhiều sữa , mỗi lần chỉ nên bú 1 vú và vắt bỏ sữa thừa.
- Tư thế bú đúng:
– Mẹ nằm hoặc ngồi thoải mái.
– Bế trẻ áp sát vào lòng, ngang tầm bầu vú mẹ.
– Trẻ ngậm sâu vào quầng vú.
– Thời gian bú tùy theo từng bé cho đến khi bé tự rời vú mẹ.
– Dùng cả bàn tay nâng bầu vú và vắt hết sữa thừa khi bé bú xong.
- Những dấu hiệu bên ngoài đánh giá bé ngậm bắt vú tốt.
– Miệng của trẻ há rộng, cằm trẻ chạm vào bầu vú mẹ.
– Môi dưới của trẻ đưa ra ngoài.
– Phần quầng vú còn lại ngoài miệng trẻ nhìn thấy được phía trên nhiều hơn phía dưới.
– Trẻ mút chậm, 2 má phình đầy, thỉnh thoảnh nghe tiếng nuốt ực
Trẻ sơ sinh nên uống sữa gì ngoài sữa mẹ?
Sữa bột công thức
Nên cho trẻ sơ sinh uống sữa gì? Khi nào nên cho trẻ uống sữa bột công thức? Bổ sung sữa công thức giúp cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ không nhận đủ sữa mẹ.
Nhờ những hiểu biết sâu sắc hơn về các thành phần mang lại lợi ích vượt trội của sữa mẹ và cách kết hợp các chất dinh dưỡng này, sữa công thức đang liên tục được cải thiện để ngày càng giống với sữa mẹ. Bé có thể phát triển bình thường dù không bú mẹ.
Khi được sản xuất theo những tiêu chí riêng, sữa công thức cũng giúp thỏa mãn yêu cầu của trẻ có nhu cầu dinh dưỡng chuyên biệt.
Sữa công thức không tiêu hóa nhanh như sữa mẹ, vì thế khoảng cách giữa các lần cho bé ăn có thể giãn cách hơn, giảm stress cho người chăm sóc, nhất là trong một vài tháng đầu đời của trẻ.
Các thành viên trong gia đình có thể cùng nhau san sẻ trách nhiệm nuôi dưỡng và chăm sóc bé, giúp mẹ có thêm thời gian nghỉ ngơi, thư giãn.
Một số cha mẹ cảm thấy yên tâm hơn khi biết chính xác con bú bao nhiêu, tránh những lo âu thường gặp khi bé bú mẹ vì phải dựa hoàn toàn vào số tã được thay hay cân nặng của trẻ để biết bé nhận đủ sữa hay không.
Việc pha chế sữa cũng đơn giản, giúp mẹ tránh bớt phiền phức như khi vắt sữa và bảo quản trong thời gian xa con.
Vì không cho bé bú nên mẹ không cần kiêng khem khi ăn uống.
Sữa tươi
Sữa tươi cũng là câu trả lời hoàn hảo cho câu hỏi trẻ sơ sinh trẻ sơ sinh nên uống sữa gì? Nếu bé thích và nếu mẹ đủ điều kiện kinh tế thì cho bé uống sữa công thức từ 1 đến 3 tuổi hoặc đến khi nào cũng được.
Tuy nhiên khi được 1 tuổi là bé đã có thể uống sữa tươi. Thực tế là sữa tươi và sữa bột công thức có giá trị dinh dưỡng gần như tương đương, nhưng do sữa tươi có hàm lượng đạm cao mà lại ít vi chất dinh dưỡng hơn nên bé dưới 1 tuổi hệ tiêu hóa còn non yếu, thận cũng chưa hoàn thiện, khó hấp thu sữa tươi nên phải dùng sữa công thức phù hợp theo tháng tuổi.
Được 1 tuổi, bé không nhất thiết phải dùng sữa công thức mới đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng vì sữa tươi vãn đáp ứng đủ.
Sữa tươi giàu canxi, phốt pho, vitamin A giúp cơ, xương và răng của trẻ phát triển chắc khỏe, đồng thời sữa tươi cũng chứa chất béo cần thiết cho sự phát triển trí não của trẻ. Nhưng vì sữa tươi sẽ khó tiêu hóa cho bé dưới 1 tuổi nên khi bé được 1 tuổi trở lên mẹ có thể cho bé uống sữa tươi.
Sữa tươi là loại sữa vắt ra từ các động vật như bò, dê, cừu… Sau khi được vắt ra trực tiếp từ động vật, sữa có chứa rất nhiều vi khuẩn, vì thế, sữa sẽ phải trải qua các công đoạn xử lý khác nhau trước khi đến với người tiêu dùng. Tùy vào công nghệ, kỹ thuật xử lý sữa như thế nào mà chúng ta có sữa tươi thanh trùng hay sữa tươi tiệt trùng.
Sữa tươi thanh trùng được xử lý ở nhiệt độ từ 75-90°C trong khoảng thời gian từ 30 giây đến 1 phút rối được làm lạnh đột ngột xuống 2-4°C. Vì được xử lý ở mức nhiệt vừa phải, nên sữa thanh trùng giữ được gân như toàn bộ các vitamin, khoáng chất quan trọng và mùi vị thơm ngon của sữa ban đầu. Sữa tươi thanh trùng cần phải bảo quản lạnh từ 3-5°C và có hạn sử dụng ngắn, thường chỉ trong vòng 10 ngày.
Sữa tươi tiệt trùng được xử lý ở nhiệt độ cao hơn rất nhiều, từ 140-150°C trong khoảng thời gian ngắn dưới 30 giây, sau đó sữa được làm lạnh và đóng gói trong bao bì giấy tiệt trùng đặc biệt nên có thể bảo quản ở nhiệt độ bình thường trong khoảng thời gian khá dài từ 6 tháng đến 1 năm.
Mẹ cần phân biệt thêm loại sữa hoàn nguyên tiệt trùng. Đây là sữa bột pha với nước và tiệt trùng ở nhiệt độ cao, trong đó sữa bột cũng lấy từ bò, dê nhưng đã được làm khô ở nhiệt độ cao. Vì trải qua hai lần xử lý nhiệt nên các vitamin bị mất nhiều hơn, nên nhà sản xuất thường bổ sung thêm các vitamin, khoáng chất, hàm lượng DHA,… để có được hàm lượng dinh dưỡng như ban đầu (hoàn nguyên).
Trên đây là những thông tin cần thiết cho ba mẹ, nhằm giúp ba mẹ biết được trẻ sơ sinh nên uống sữa gì và đâu là những loại sữa có thể dùng cho bé. Ngoài ra, phụ huynh có thể tham khảo thêm những thông tin hữu ích khác giúp quá trình chăm sóc bé tốt hơn.