Cân nặng là một phần trong đánh giá tăng trưởng của bé. Nó thể hiện mức độ hấp thu chất dinh dưỡng và mức độ phát triển bình thường của các cơ quan. Đồng thời cân nặng cũng phản ánh trạng thái bệnh lý hay bình thường của bé.

Khi nào cần lo về cân nặng

Tuy nhiên, cân nặng không phải là yếu tố duy nhất để cho thấy bé không phát triển tốt. Cân nặng cũng không phải lúc nào cũng tăng đều đều và gấp đôi như mới sinh. Mặt khác, cân nặng giữa các bé là khác nhau, sự so sánh cân nặng của bé này với bé khác là việc làm vô nghĩa vì mỗi bé có sự phát triển khác nhau.

Đánh giá trong quá trình tăng trưởng của trẻ sơ sinh, các chuyên gia dinh dưỡng Anh không đánh giá chỉ qua cân nặng mà dựa vào rất nhiều yếu tố như chiều cao, chế độ ăn của bé, hoạt động thể chất của bé, phản xạ,… Ví dụ một bé có cân nặng dưới chuẩn, vào thời điểm đó các chỉ số khác của bé đều ổn định thì bé vẫn và đang tăng trưởng tốt. Sau đó, bạn sẽ thấy bé đạt lại tình trạng cân nặng chuẩn mà không cần biện pháp can thiệp nào.

Giáo dục nhận thức đúng về cân nặng cho cha mẹ là việc làm cần thiết mà Hiệp hội Dinh dưỡng Anh đặt lên chiến lược hàng đầu trong việc ngăn ngừa tác hại cho bé. Tại sao khi hiểu chưa đúng về cân nặng, cha mẹ có thể gây hại đến bé?

Hiểu sai về cân nặng và tác hại lên bé

Không ý thức tốt về phát triển cân nặng, cha mẹ có tâm lý là bé ăn không đủ chất dinh dưỡng. Tâm lý này đã làm nhiều cha mẹ cố tìm nhiều cách cho bé ăn, lừa bé ăn một cách vô thức.

Hậu quả: Bé sẽ bị biếng ăn không hồi phục (đến 4 tuổi), hoặc biếng ăn giai đoạn (từng cơn), bị béo phì, các rối loạn tiêu hóa, suy thận, tâm lý và não bộ mất cân bằng. Đó là thông điệp của giáo sư bác sĩ Valerie, thuộc Viện Dinh dưỡng Nhi khoa Canada.

Tâm lý lo lắng về cân nặng làm cha mẹ giới thiệu thức ăn dặm quá sớm cho bé (trước 5.5 tháng tuổi). Hoặc cho bé ăn bất cứ món nào bé có vẻ hào hứng đôi dịp (ví dụ như bánh kẹo, sữa thêm đường, thức ăn làm sẵn, bánh ăn dặm làm sẵn). Tư tưởng cho rằng ăn miếng nào hay miếng đó, cho bé ăn các thức ăn gắn mác là tăng cân cho bé (ví dụ như tổ yến, chim bồ câu, nước chiết giá đỗ…) là những quan niệm không chính xác.

Hậu quả: Sự biếng ăn là tất yếu, nguy cơ dị ứng và viêm da cơ địa rất cao, rối loạn tiêu hóa (hệ tiêu hóa các bé sẽ bị mất ổn định một thời gian dài).

Hiểu đúng về cân nặng

Chuẩn cân nặng chỉ là một yếu tố trong đánh giá tăng trưởng (chỉ là một hướng dẫn ước lượng trung bình, không phải là tuyệt đối) vì các lý do sau:

Bé có khả năng tự điều chỉnh cân nặng vào một vài thời điểm trước 2 tuổi. Nhu cầu của mỗi bé là khác nhau, nếu chênh lệch với chuẩn không lớn thì vẫn được xem là bình thường. Nếu thời gian lệch chuẩn cân nặng không nhiều hơn 3 tháng thì ba mẹ không cần phải lo lắng.

Cân nặng nếu đã vượt chuẩn trước đó thì bé sẽ tự điều chỉnh tăng chậm hoặc không tăng. Sự tự điều chỉnh này sẽ làm bé tự giảm lượng ăn. Sự tự điều chỉnh này không phải là biếng ăn. Bạn nên tuân thủ nhu cầu của bé và đợi một vài tuần để bé điều chỉnh lại lượng ăn ban đầu, nhưng nếu bé chỉ chấp nhận sự thay đổi này thì đó là nhu cầu thực của bé.

Nói một cách dễ hiểu là: Trước đó bé quá bụ bẫm thì 3 tháng sau bé không tăng cân hoặc có phần quay về chuẩn là vẫn bình thường, việc điều chỉnh này là có xu hướng có lợi cho sức khỏe của bé.

Đừng nhìn vào mập ốm, đừng nhìn vào số cân nặng đầu tháng và cuối tháng, nên nhìn vào quá trình tăng cân từng tuần. Tỷ lệ tăng cân từng tuần theo độ tuổi như sau:

• 0-3 tháng tuổi: Tăng 140 – 210gram/tuần.
• 3-6 tháng tuổi: Tăng 105 – 145gram/tuần.
• 6-12 tháng tuổi: Tăng 70 – 91gram/tuần.

Lưu ý: Hãy theo dõi cân nặng của bé trong 5 tuần tiếp. Nếu bé có số tuần đạt tỷ lệ tăng cân chuẩn nhiều hơn số tuân tăng cân không đạt tỷ lệ chuẩn, bé sẽ vẫn đang tăng trưởng bình thường.

Việc bé tăng cân không đều giữa các tuần là do bé đang điều chỉnh. Ví dụ: Bé 5 tháng tuổi, theo dõi trong 5 tuần: 3 tuần đạt 110g/tuần, 2 tuần chỉ có 80gr/tuần. Kết quả này cho thấy bé vẫn tăng trưởng bình thường.

Chuyên gia dinh dưỡng Anh khuyên cha mẹ

Nếu lo lắng về cân nặng của bé thì nên tư vấn chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn cách đánh giá bé toàn diện. Đừng tự ý làm nhiều điều không hiểu rõ chỉ vì muốn tăng cân cho bé, điều này có nguy cơ làm hại bé nhiều hơn là giúp bé tăng cân. Ngoài ra các mẹ lưu ý giai đoạn từ sơ sinh đến 6 tháng đầu thì dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển của bé là từ sữa, việc ăn dặm chỉ mang tính chất bổ sung, tuy nhiên cũng nên lựa chọn bột ăn dặm tốt và đảm bảo nhất cho con yêu.